Polski na przestrzeni wieków. Jak ewoluował język?

Jak przebiegała ewolucja języka polskiego?

Wędrówki ludów, zapożyczenia z innych języków, rozwój osobnych dialektów w trudno dostępnych regionach kraju – wszystko to kształtowało na przestrzeni stuleci i wciąż kształtuje każdą mowę. Nie inaczej było w przypadku języka polskiego, którego początki sięgają IX wieku naszej ery – czyli okresu narodzin państwa polskiego. Wcześniej mieszkańcy dzisiejszej terenów dzisiejszej Polski posługiwali się językiem prasłowiańskim.

Pomiędzy wiekiem X a XVI możemy mówić o języku staropolskim. Został on użyty m.in. do stworzenia jednego z najstarszych zabytków polskiego piśmiennictwa – tzw. Bulli gnieźnieńskiej pochodzącej z 1139 roku. Z kolei w XIII wieku (prawdopodobnie ok. 1270 roku) w opactwie cysterskim w Henrykowie spisano Księgę Henrykowską. To właśnie z niej pochodzi najstarsze i najsłynniejsze zdanie zapisane w języku polskim: Daj ać ja pobruszę, a ty poczywaj.

Po zakończeniu okresu staropolskiego nasz język wszedł w nową fazę – średniopolską. To nie tylko okres wprowadzenia do niego znacznej liczby latynizmów, lecz także ujednolicenia polskiej gramatyki i ortografii. Z języka polskiego znikł m.in. tzw. iloczas, czyli zjawisko zmiany znaczenia danego słowa w zależności od długości wymawiania jego poszczególnych sylab i samogłosek. Warto dodać, że w wielu językach (np. w japońskim) iloczas zachował się do dziś.

Z okresu staropolskiego – konkretnie z połowy XVI wieku – pochodzi również pierwszy tekst Pisma Świętego przetłumaczony w całości na naszą mowę. Jest to tzw. Biblia Leopolity.

Kolejne warte odnotowania zmiany pojawiają się w naszym języku już w wieku kolejnym – wraz z reformą Stanisława Konarskiego powstają kolejne inicjatywy ujednolicenia mowy polskiej. Powstaje tzw. nowopolski, którego rozwój zostaje zahamowany w okresie zaborów. W Polsce rozbiorowej posługiwanie się mową polską było zakazane, a państwo polskie nie istniało aż do XX wieku i czasu odzyskania przez nie niepodległości.

Dopiero po rozpoczęciu drugiej wojny światowej zaczął kształtować się język polski w formie, która obecnie jest nam znana najbliżej. W ten sposób powstała polszczyzna współczesna, którą posługujemy się obecnie i która wciąż, na naszych oczach, nieustannie się zmienia – głównie w wyniku przemian społecznych oraz rozwoju technologii i cyfryzacji. Jak będzie wyglądała nasza mowa za kilkadziesiąt lat? By się tego dowiedzieć, musimy po prostu zaczekać, uważnie obserwując jej rozwój.